انواع کیتهای بیوشیمی با هدف انجام آزمایش‌های مختلف بیوشیمی در آزمایشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی مرتبط با این رشته مورداستفاده قرار می‌گیرند. این محصولات تمامی مواد شیمیایی و محلول‌های موردنیاز را برای انجام تحقیقات و آزمایش‌هایی مثل سنجش غلظت پروتئین، هورمون‌ها و آنزیم‌ها دربرمی‌گیرند.
انواع کیت های بیوشیمی بر اساس معیارهای مختلفی مثل عملکرد اندام یا سیستم فیزیولوژیکی و نوع آزمایش موردنظر در چندین زیرمجموعه طبقه‌بندی می‌شوند. برای آشنایی بیشتر با این تجهیزات طبی و آزمایشگاهی و مقایسه انواع گوناگون آن تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.
کیت بیوشیمی چیست؟
ممکن است این سوال برای شما هم مطرح شده باشد که کیت بیوشیمی چیست و چه کاربردی دارد. این محصول یکی از پرکاربردترین تجهیزات آزمایشگاهی است که از چندین ابزار مختلف برای تحلیل و بررسی مایعات بدن مثل خون، مایع مغزی نخاعی و ادرار تشکیل شده است. نتایج حاصل از آزمایش‌های انجام‌شده توسط انواع کیت های بیوشیمی اطلاعات مفیدی در زمینه وضعیت سلامت انسان در اختیار محققان قرار می‌دهند.
این محصولات حاوی مواد شیمیایی و محلول‌هایی هستند که متخصصان برای انجام آزمایش‌ها و تحقیقات به آن‌ها نیاز دارند. از جمله این آزمایش‌ها می‌توانیم به آزمایش سنجش میزان غلظت پروتئین، قند، هورمون‌ها، آنزیم‌ها و لیپیدها اشاره کنیم. در حقیقت استفاده از انواع کیت های بیوشیمی امکان غربالگری، تعیین وضعیت سلامتی، تشخیص زودهنگام بیماری‌ها و چگونگی پاسخگویی بدن بیماران به داروهای مصرفی را برای پزشکان و محققان فراهم می‌کند.
انواع کیتهای بیوشیمی چیست؟
کیتهای بیوشیمی کاربردهای مختلفی دارند که اجرای آزمایش‌های خون، تشخیص بیماری‌های کبدی و کلیوی، تست پروتئین‌ها و آنزیم‌ها و آزمایش‌های سرولوژیکی از آن جمله‌اند.
کیتهای بیوشیمی برای آزمایش خون
پیش از اینکه با کیت بیوشیمی برای آزمایش خون و کاربردهای آن آشنا شوید باید بدانید که ترکیب کیت آزمایشگاهی چیست. کیتهای آزمایشگاهی مواد و ترکیباتی دارند که برای غربالگری، تشخیص بیماری و تعیین روند درمان به پزشکان کمک می‌کنند.
انواع کیت های بیوشیمی برای آزمایش خون یکی از انواع کیتهای آزمایشگاهی هستند که برای سنجش فاکتورهای مختلف خون مثل میزان گلوکز، چربی، پروتئین‌ها، آنزیم‌ها، پلاکت‌ها و گلبول‌های سفید و قرمز به‌کار گرفته می‌شوند. با استفاده از این تجهیزات امکان تشخیص زودهنگام بیماری‌های قلبی و عروقی، دیابت، اختلال‌های کبد و کلیه و کلسترل بالا برای متخصصان فراهم می‌شود.
کیتهای بیوشیمی برای تشخیص بیماری‌های کبدی و کلیوی
بعضی از این کیت‌ها برای انجام آزمایش AST، SGOT یا آسپارتات ترانس آمیناز به‌کار می‌روند تا آسیب‌ها و بیماری‌های کبد را شناسایی کنند. به‌طورکلی انجام این آزمایش‌ها به‌همراه آزمایش ALT برای ارزیابی وضعیت کبدی افراد مورداستفاده قرار می‌گیرند. در آزمایش AST میزان آسپارتات آمینوترانسفراز بررسی می‌شود و آزمایش ALT مقدار آلانین آمینوترانسفراز را اندازه‌گیری می‌کند.
بعضی از انواع کیت های بیوشیمی نیز برای اجرای آزمایش کراتینین و BUN مورداستفاده قرار می‌گیرند. آزمایش کراتینین توان کلیه‌ها را برای فیلتر کردن مواد زاید موجود در خون بررسی کرده و آزمایش BUN با سنجش میزان نیتروژن حاصل از اوره موجود در خون عملکرد کلیه‌ها و کبد را مشخص می‌کند.
کیتهای بیوشیمی برای تست پروتئین‌ها و آنزیم‌ها
آزمایش فعالیت‌های آنزیمی با هدف سنجش میزان یک آنزیم خاص مثل آمیلاز، کاتالاز یا لاکتاز انجام می‌شود. آزمایش پروتئین نیز یکی از بخش‌های چکاپ است که برای تشخیص بعضی از بیماری‌های کلیوی و کبدی مورداستفاده قرار می‌گیرد. کیت تست آلبومین یکی از تجهیزاتی است که به‌منظور تشخیص این بیماری‌ها استفاده می‌شود. آلبومین را کبد تولید می‌کند و ۵۰ تا ۶۰درصد کل پروتئین سرم را تشکیل می‌دهد. از جمله اهداف کلی آزمایش به‌وسیله انواع کیت های بیوشیمی آلبومین می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
تحلیل، بررسی و غربالگری بیماری‌های کبدی و کلیوی؛
- بررسی نحوه تغذیه مراجعان و بیماران؛
- بررسی میزان آلبومین موجود در پروتئین سرم؛
- سنجش میزان انتقال هورمون‌ها، داروها و ویتامین‌ها.
برای اندازه‌گیری هموگلوبین خون در آزمایش‌های هماتولوژی نیز از این کیتهای مخصوص بهره گرفته می‌شود. این ماده نوعی پروتئین موجود در گلبول‌های قرمز خون است که اکسیژن را به اندام‌ها و بافت‌های بدن می‌رساند و دی‌اکسید کربن را از اندام‌ها و بافت‌ها به ریه‌ها منتقل می‌کند. سطح پایین این ماده به‌معنی کمبود تعداد گلبول‌های قرمز است که باعث ابتلا به بیماری کم‌خونی می‌شود.
دیگر بیماری‌های خودایمنی که با استفاده از انواع کیت های بیوشیمی قابل‌تشخیص هستند بیماری التهابی روده، آدیسون، گریوز، سندرم شوگرن، تیروئیدیت هاشیموتو، میاستنی گراویس، واسکولیت خودایمنی، کم‌خونی پرنیشیوز و سلیاک را شامل می‌شوند.
برای تشخیص این بیماری‌ها از کیتهای آزمایشی CCP، ANA screen، MPO (P-ANCA)، PR3 (C-ANCA)، Phospholipid، Cardiolipin و tTG (IgG IgA IgM) می‌توانید استفاده کنید.
بررسی میزان آنزیم‌های خاص مثل آمینوترانسفرازها، الکالین فسفاتاز و لیپاز نیز به کیتهای مخصوصی نیاز دارد. مثلا برای اندازه‌گیری آمینوترانسفرازها از کیتهای AST و ALT استفاده می‌شود. به‌منظور سنجش مقدار آنزیم الکالین فسفاتاز موجود در جریان خون از کیت ALT و با هدف تحلیل میزان لیپاز در سرم و پلاسما از کیت لیپاز استفاده کنید.
کیتهای بیوشیمی برای آزمایش‌های سرولوژیکی
برای انجام آزمایش‌های سرولوژی یا تست آنتی‌بادی از انواع کیت های بیوشیمی مخصوص استفاده می‌شود و اجرای آن به تشخیص بیماری‌های ناشی از ضعف سیستم ایمنی کمک می‌کند. در مواقعی که سیستم ایمنی به بافت‌های سالم بدن حمله کرده و به‌طور غیرضروری آنتی‌بادی تولید می‌کند، احتمال ابتلا به بیماری‌های خودایمنی مثل تب مالت، آمیبیازیس، سرخک، سرخجه، سیفلیس، هپاتیت، HIV و بیماری‌های قارچی افزایش می‌یابد. انجام این تست از طریق شناسایی عفونت‌ها، باکتری‌ها، ویروس‌ها و بیماری‌های ایمنی امکان تشخیص و درمان زودهنگام آن‌ها را میسر می‌کند.
دسته بندی بر اساس عملکرد اندام یا سیستم فیزیولوژیکی
یکی دیگر از روش‌های دسته‌بندی انواع کیت های بیوشیمی بر اساس عملکرد اندام یا سیستم فیزیولوژی بدن است. مثلا برای تشخیص بیماری‌های کبدی از تجهیزات مخصوصی استفاده می‌شود که شناسایی بیماری روماتیسم با استفاده از آن امکان‌پذیر نیست. بعضی از این محصولات عبارت‌اند از:
- عملکرد کبد یا Liver Function: برای تست نحوه عملکرد کبد و سنجش میزان آنزیم کبدی از کیتهای AST استفاده می‌کنند.
- چربی خون یا Blood Fat: برای اندازه‌گیری سطح کلسترول در سرم و پیشگیری و درمان بیماری‌های مرتبط با کلسترول بالا از کیت کلسترول بهره گرفته می‌شود.
- بیماری‌های قلبی و عروقی یا Cardiovascular: استفاده از کیت CK MB یکی از رایج‌ترین روش‌هایی است که با هدف تشخیص علائم افزایش‌دهنده احتمال سکته قلبی مورداستفاده قرار می‌گیرد.
- متابولیسم گلوکز یا Glycometabolism: کیت گلوکز یکی از انواع کیت های بیوشیمی است که برای سنجش میزان این ماده در بدن، تشخیص و تعیین روش درمان بیماران مبتلا به دیابت استفاده می‌شود.
- الکترولیت‌ها یا Electrolyte: تست الکترلیت به‌منظور بررسی تعادل الکترولیت‌ها، نحوه عملکرد کلیه‌ها و نظارت بر سلامت افرادی با سابقه سدیم و پتاسیم بالا یا پایین انجام می‌شود. کیتهای سدیم و پتاسیم بعضی از تجهیزات تست الکترولیت به‌شمار می‌روند.
- عملکرد کلیه یا Kidney function: برای سنجش نحوه عملکرد کلیه‌ها از کیت بتادو میکروگلوبولین استفاده می‌شود. کیت GBM نیز با هدف تشخیص احتمال ابتلا به سندرم گودپاسچر مورداستفاده قرار می‌گیرد. همچنین با توجه به اینکه بالا رفتن میزان پتاسیم خون احتمال آسیب‌دیدگی کلیه‌ها را افزایش می‌دهد، در بعضی مواقع از کیتهای پتاسیم برای تشخیص بیماری‌های مرتبط استفاده می‌کنند.
- بیماری‌های لوزالمعده یا Pancreas Series: بررسی وضعیت لوزالمعده با استفاده از انواع کیت های بیوشیمی لیپاز به تشخیص سرطان پانکراس یا انسداد مجاری آن کمک می‌کند.
- روماتیسم یا Rheumatism: معمولا پزشکان برای تشخیص ابتلا به روماتیسم از کیتهای مرتبط با آزمایش‌های آنتی‌بادی، پروتئین و کیت RF بهره می‌گیرند.
- پروتئین‌های خاص یا Specific Protein: با استفاده از کیتهای اندازه‌گیری میزان پروتئین امکان استخراج و سنجش مقدار این ماده برای متخصصان فراهم می‌شود. امکان انجام آزمایش‌های مربوطه به‌وسیله این تجهیزات از طریق روش‌های متعدد وجود دارد.
- انعقاد خون یا Blood Coagulation: میزان انعقاد خون با استفاده از کیت انعقادی PT اندازه‌گیری شده و به تشخیص اختلال‌های شدید انعقاد خون که با عنوان ترامبوفیلی شناخته می‌شوند، کمک می‌کند.
- مارکرهای توموری، Tumor Marker یا Cancer Marker: انواع کیت های بیوشیمی تومور مارکر با هدف اندازه‌گیری دقیق غلظت مواد موجود در سرم، پلاسما و دیگر مایعات بیولوژیکی که منجر به بروز سرطان می‌شوند، طراحی و تولید شده‌اند.
مقایسه کیت های بیوشیمی مختلف
کیتهای بیوشیمی تنوع زیادی دارند و بر اساس معیارهایی مثل دقت، سرعت، قیمت، کاربرد، نوع نمونه و نحوه آزمایش در دسته‌بندی‌های مختلفی قرار می‌گیرند. برای مقایسه انواع کیت های بیوشیمی جدول زیر را بررسی کنید:
| نام کیت | روش آزمایش | میزان خطی بودن | طول موج خوانش | کاربرد |
| تست آلبومین یا Albumin LiquiColor Test | واکنش سبز بروموکرزول یا BCG | حداکثر ۷ گرم در دسی‌لیتر | ۵۵۰ نانومتر | سنجش میزان آلبومین پروتئین خون |
| تست آلکالین فسفاتاز یا Alkaline Phosphatase Test | P ـ نیتروفنیل فسفات | حداکثر ۸۰۰ U/L | ۴۰۵ نانومتر | غربالگری و تشخیص بیماری‌های استخوان و کبد |
| تست آلانین آمینوترانسفر یا ALT/SGPT Test | واکنش اکسیداسیون NADH | حداکثر ۶۰۰ U/L | ۳۴۰ نانومتر | بررسی احتمال آسیب‌های کبدی |
| تست آلفا آمیلاز یا α-AmylaseuiColor Test | بستر EPS-G7 | حداکثر ۳ هزار U/L | ۴۰۵ نانومتر | تشخیص مشکلات مرتبط با پانکراس |
| تست آسپارتات آمینوترانسفراز یا AST/SGOT Test | رویه توصیه شده IFCC یا واکنش اکسیداسیون NADH | حداکثر ۶۰۰ U/L | ۳۴۰ نانومتر | تشخیص سلامت کبد |
| تست بی‌کربنات یا Bicarbonate Test | روش آنزیمی PEPC | حداکثر ۵۰ میلی‌مول در لیتر | ۳۸۰ نانومتر | سنجش میزان دی‌اکسید کربن، الکترولیت و اسید باز در خون |
| تست بیلی روبین توتال یا Total Bilirubin Test | DCA (2.4 Dichloroaniline) یا روش اصلاح‌شده والترز – جرارد | حداکثر ۲۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر | ۵۴۰ نانومتر | تشخیص مشکلات مجرای کبد یا صفرا |
| تست بیلی روبین مستقیم یا Direct Bilirubin Test | DCA (2.4 Dichloroaniline) | حداکثر ۱۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر | ۵۴۰ نانومتر | اندازه‌گیری بیلی روبین پردازش‌شده توسط کبد |
| تست کلسیم آرسنووزا یا Calcium (Arsenazo) Test | Arsenazo III | حداکثر ۱۵ میلی‌گرم در دسی‌لیتر | ۶۵۰ نانومتر | تشخیص وضعیت بالینی مرتبط با هیپوکلسمی و هایپرکلسمی |
| تست کلراید یا Chloride Test | متدولوژی تیوسیانات جیوه | بین ۷۰ تا ۱۲۰ mEq/L | ۵۰۰ نانومتر | تشخیص عدم تعادل اسید و باز |
| تست کلسترول (آنزیمی) یا Cholesterol Test (Enzymatic) | Trinder اصلاح‌شده | حداکثر ۷۵۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر | ۵۰۰ نانومتر | سنجش کلسترل خون |
| تست مستقیم کلسترول HDL (آنزیمی) یا Direct HDLCholesterol Test (Enzymatic) | روش همگن برای اندازه گیری مستقیم HDL | حداکثر ۱۵۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر | ۶۰۰ نانومتر | تعیین مقدار کمی کلسترول خون |
| تست مستقیم کلسترول LDL (آنزیمی) یا Direct HDLCholesterol Test (Enzymatic) | روش همگن برای اندازه گیری مستقیم LDL | حداکثر ۵۲۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر | ۶۰۰ نانومتر | سنجش LDL کلسترول در سرم و پلاسما |
| تست کالیبراتور کلسترول LDL/HDL یا DirectHDL/LDLCholesterolCalibrator | سرم انسانی لیوفیلیزه حاوی چگالی بالا | – | – | سنجش کلسترول در آنالایزرهای آزمایشگاه |
| تست کلسترول HDL یا HDLCcholesterol Test | سولفات منیزیم/دکستران | – | – | تشخیص بیماری‌های قلبی |
| تست کراتین کیناز یا CK (CreatineKinase) | واکنش اصلاح شده Szasz یا روش مهار ایمنی | حداکثر ۱۵۰۰ U/L | ۳۴۰ نانومتر | تشخیص و نظارت بیماری‌های عضلانی |
| تست نیتروژن اوره یا Urea Nitrogen Test | دی استیل مونوکسیم | حداکثر ۸۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر | ۵۲۰ نانومتر | تشخیص آسیب‌های کلیوی |
| تست کراتینین یا Creatinine Test | جافه اصلاح‌شده | حداکثر ۱۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر | ۵۲۰ نانومتر | تعیین و تشخیص عملکرد صحیح کلیه‌ها |
| تست اسید اوریک (آنزیمی) یا Uric Acid Test (Enzymatic) | تریندر | حداکثر ۲۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر | ۵۲۰ نانومتر | تشخیص اختلال‌های عملکرد کلیه و اختلال‌های متابولیک |
| تست کراتینین کینتیک یا Creatinine Test (Kinetic) | روش یاف یا واکنش جنبشی | حداکثر ۲۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر | ۵۱۰ نانومتر | تعیین کراتینین در سرم بدون دپروتئینیزاسیون |
| تست کنترل آنزیم قلبی یا Cardiac ISO-EnzymeControls (CK-MB) | دو سطح کنترل برای اطمینان از دقت تست | – | – | اندازه‌گیری میزان CK-MB در خون |
| تست گاما GT (گاما گلوتامیل ترانسفراز) یا Gamma-GT Test (γ-GlutamylTransferase) | Szasz اصلاح‌شده | حداکثر ۳۰۰ U/L | ۴۰۵ نانومتر | تشخیص بیماری‌های کبدی و مجاری صفراوی |
| تست گلوکز یا Glucose Test (Endpoint) | هگزوکیناز | حداکثر ۵۰۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر | ۳۴۰ نانومتر | مشاهده چگونگی جریان قندها در بدن |
| تست گلوکز (آنزیمی) یا Glucose Test (Enzymatic) | تریدر یا رنگ‌سنجی | حداکثر ۴۰۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر | ۵۰۰ نانومتر | تشخیص دیابت یا پیش‌دیابت |
| تست گلیکوهموگلوبین (HbA1C و HbA1) یا GlycohemoglobinTest | رویه رزین تبادل یونی بهینه‌شده | بین ۴ تا ۲۰درصد | ۴۱۵ نانومتر | تعیین میانگین قند خون در ۲ تا ۳ ماه اخیر |
| تست بتا – هیدروکسی بوتیرات یا ß-Hydroxybutyrate Test | -ßهیدروکسی بوتیرات دهیدروژناز/INT | حداکثر ۴.۵ میلی‌مول در لیتر | ۵۰۵ نانومتر | تشخیص میزان کتون در افراد مبتلا به دیابت |
| تست ظرفیت آهن و آهن کل یا Iron & Total Iron BindingCapacity Test | فروزین | حداکثر هزار میکروگرم در دسی‌لیتر | ۵۶۰ نانومتر | تشخیص بیماری‌هایی مثل کم‌خونی‌های سیدروبلاستیک و همولیتیک، هپاتیت و نکروز حاد کبد |
| تست لاکتات دهیدروژناز (LDH) یا LDH Test | واکر اصلاح‌شده | حداکثر ۸۰۰ UL | ۳۴۰ نانومتر | تشخیص آسیب‌های بافتی |
| تست منیزیم یا Magnesium Test | زایلیدیل آبی | حداکثر ۴.۳ mEq/L | ۵۲۰ نانومتر | تشخیص نارسایی‌های فوق‌کلیوی و کلیوی |
| تست فسفر یا Phosphorus Test | فسفومولیبدات | حداکثر ۲۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر | ۳۴۰ نانومتر | بررسی احتمال ابتلا به بیماری‌های کلیوی |
| تست پتاسیم یا Potassium Test | کدورت‌سنجی | حداکثر ۱۰ mEq/L | ۵۸۰ نانومتر | تشخیص دیابت، بیماری‌های کلیوی و غدد فوق‌کلیوی |
| تست توتال پروتئین یا Total Protein Test | واکنش بیورت | حداکثر ۱۰ گرم در دسی‌لیتر | ۵۵۰ نانومتر | تشخیص بیماری‌های کبدی و کلیوی، عفونت‌های شدید میکروبی و سرطان |
| تست سدیم اورانیل استات یا Sodium Test | اورانیل استات | حداکثر ۱۶۰ mEq/L | ۴۲۰ نانومتر | بررسی میزان سدیم در بدن و بررسی احتمال ابتلا به هیپرناترمی و هیپوناترمی |
| تست تری‌گلیسیرید یا Triglyceride Test | گلیسریل فسفات اکسیداز (GPO) | حداکثر هزار میلی‌گرم در دسی‌لیتر | ۵۰۰ نانومتر | بررسی احتمال بروز حمله قلبی |
| تست نیتروژن اوره یا Urea Nitrogen Test | اوره آز اصلاح‌شده | حداکثر ۱۴۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر | ۳۴۰ نانومتر | غربالگری سلامت و نظارت بر نارسایی‌های کلیوی |
سخن نهایی
انواع کیت های بیوشیمی در آزمایشگاه‌های بالینی و تحقیقاتی با هدف غربالگری، تشخیص بیماری‌ها و تعیین بهترین روش درمان مورداستفاده قرار می‌گیرند. این تجهیزات بر اساس معیارهای مختلفی مثل کاربرد، نحوه خوانش و عملکرد اندام در زیرمجموعه‌های مختلف طبقه‌بندی می‌شوند. پیشنهاد می‌کنیم که هنگام خرید این کیت‌ها از بهان طب به تناسب محصول با نیاز آزمایشگاهی خود و قیمت آن توجه کنید.
